Co nowego?
O zakazie palenia fajki w Niedzicy i licznych pożarach, występujących w XIX wieku
W XIX wieku w Niedzicy obowiązywał zakaz palenia fajki na ulicach wsi.
Dowiadujemy się tego z „Dziennika podróży do Tatrów” Seweryna Goszczyńskiego, który przebywał we Frydmanie. We wpisie z 4 października 1832 roku odnajdujemy takie słowa:
„W około zamku rozsypuje się wieś Niedzica. Na wejściu do wsi zwrócił moją uwagę słup z tablicą, na któréj wypisany zakaz palenia fajki na ulicach wsi. Przepis ten jest powszechny we wszystkich wsiach węgierskich i ściśle przestrzegany przez obawę pożarów. Jest on obwarowany sztrofami pieniężnemi a dla chłopów karą cielesną. Stąd nieraz można widziéć na wstępie do wsi, tablicę na któréj malowidło przedstawia w wyższéj swojéj części fajkę, a w niższéj chłopa rozciągnionego na ziemi, a nad nim hajduka z kijem lub batem. Madziarski ten hieroglif chłopi dobrze rozumieją, widzą że znaczy plagi za palenie fajki na ulicy, choćby transito <przejazdem>.”
W XIX wieku w Niedzicy wybuchały liczne pożary – w 1800, 1845, 1855, 1895 roku. Do dziś we wspomnieniach niedziczan mówi się o tym, który wybuchł 3 maja 1895 roku. W jego wyniku spłonęła większość domów, a także dach i hełm kościoła. Jak głosi ustne podanie szalejący wiatr porywał ze strychów palącą się słoninę, a drewniana zabudowa była łatwopalnym materiałem.
Pożar ten miał długotrwałe skutki – nie tylko trzeba było odbudować domy (w całej wsi ocalały tylko 4), ale także wiele osób zmarło z niedożywienia – pisze Elżbieta Łukuś w artykule pt. „Niedzica w XIX wieku – obrazki z życia wsi” zamieszczonym w monografii „Niedzica 1320–2020”.
O tym, jak mocno ten pożar utkwił w świadomości mieszkańców może też świadczyć to, że nazwa głównej ulicy w Niedzicy - 3 Maja - łączy się właśnie z dniem wybuchu pożaru, a nie z ustanowieniem Konstytucji 3 Maja.
Iwona Kapołka